از هم گسیختگی زیستگاه حیات وحش کلاه قاضی با آزاد راه شیراز- اصفهان/ اختصاص بودجه مسئولیت اجتماعی به ایمن سازی جاده

«رسانه مسئولیت اجتماعی»:عبور بخشی از آزادراه اصفهان- شیراز از پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی اگرچه آبان ماه سال گذشته از سوی سازمان حفاظت محیط زیست کشور منتفی اعلام شد اما تلاش‌ها و اصرار برای اجرای این پروژه از بخشی از پارک ملی کلاه قاضی ادامه یافت تا به تأیید اداره کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان و گرفتن مصوبه شورای عالی ترافیک این استان انجامید.

پیشتر رضا اقتدار مدیرکل دفتر مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست گفته بود که تاییدیه استانی نمی‌تواند پروژه‌ای را داخل پارک ملی اجرا کند و حتی سازمان محیط‌زیست نیز نمی‌تواند به این پروژه مجوز دهد زیرا طبق قانون اگر سازمان هم بخواهد با اجرای پروژه‌ای در داخل پارک‌های ملی موافقت کند باید در شورای عالی حفاظت محیط‌زیست بررسی شود و این شورا مرجع صدور مجوز برای چنین پروژه‌هایی است.

وی با بیان اینکه اصلی ترین عامل گسیختگی زیستگاهی و تلفات حیات وحش و جزیره‌ای کردن مناطق حفاظت شده همین جاده‌هاست، تصریح کرد که سازمان محیط‌زیست در مورد احداث جاده‌های درجه سه و روستایی نیز حساسیت دارد چه برسد به اینکه به عبور آزادراهی در مناطق تحت مدیریت مجوز دهد.

پارک ملی کلاه قاضی کجاست و چه ویژگی هایی دارد؟

پارک ملّی کلاه‌قاضی، یک پارک ملی در استان اصفهان است و مساحت آن در حدود ۴۷٬۱۴۲ هکتار است. این پارک از تنوع پوشش گیاهی و زیست‌جانوری برخوردار است. در داخل پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی هیچگونه سکونتگاه انسانی وجود ندارد اما فاصلهٔ بسیار کمی با محدوده‌های شهری و روستایی دارد. این پارک شامل رشته کوه کلاه‌قاضی و کوه شیدان است.

پارک ملی کلاه قاضی زیستگاه گونه‌های مختلفی از گیاهان، پستانداران، پرندگان و خزندگان می‌باشد که برخی از آن‌ها بسیار با ارزش می‌باشند و تعدادی نیز در معرض خطر انقراض بوده و تحت حفاظت و حمایت شدید می‌باشند.

در سال‌های ابتدایی دههٔ هفتاد جمعیت پلنگ کلاه قاضی حدود ۱۵ قلاده تخمین زده می‌شد. جزیره‌ای شدن زیستگاه و محاصرهٔ پارک ملی کلاه‌قاضی توسط شهرک‌های مسکونی و پادگان نظامی و شهرک‌های صنعتی و گرفتن فضای حیاتی از پلنگ، همچنین شکارگاه و بیگاه پلنگ توسط شکارچیان غیرمجاز، تعداد پلنگ را در پارک ملی کلاه‌قاضی به زیر ۵ قلاده در ابتدای دههٔ ۸۰ رساند.

گونهٔ زوج سم غالب در منطقهٔ کل و بز وحشی می‌باشد و گونهٔ بعدی آهوی ایرانی است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ در زیستگاه کلاه‌قاضی، حدود ۱٬۵۵۱ راس آهوی ایرانی، ۱٬۸۶۲ راس کل و بز و ۵۸ راس قوچ و میش زیست می‌کردند.

تاکنون تعداد ۲۵۲ گونهٔ گیاهی متعلق به ۱۹۲ جنس و ۴۶ خانواده ثبت شده‌است. انواع مختلفی از گیاهان بوته‌ای از جمله درمنه، گل گندم، شقایق وحشی، آویشن، لاله وحشی، اسپند، خارشتر و درختان و درختچه‌ها مانند تنگرس، بادام کوهی، انجیر و بنه همچنین تعدادی از گیاهان دارویی از جمله چوبک، قدومه، همیشه بهار، ریواس، خاکشیر، گل گاوزبان، شنگ، کاسنی، سمی در این پارک می‌رویند. درمنه دشتی و آنقوزه از گونه‌های در حال انقراض منطقه می‌باشند.

بهره‌برداری از آزادراه اصفهان- شیراز تا پایان امسال

به رغم آنکه مسئولان کشوری و استانی حفاظت محیط‌زیست عبور آزادراه از پارک ملی کلاه قاضی را منوط به تصمیم‌گیری شورای عالی محیط‌زیست می‌دانند مجری طرح‌های آزادراهی مرکز و جنوب کشور به تازگی در رسانه‌ها از بهره‌برداری این پروژه تا پایان سال جاری خبر داده است.

علیرضا صلواتی با بیان اینکه تاکنون حدود چهار هزار میلیارد تومان برای ۹۴ درصد این پروژه هزینه شده، گفته است برای ۶ درصد باقی‌مانده این پروژه به دلیل تورم و افزایش هزینه‌ها، سه هزار میلیارد تومان دیگر باید هزینه شود که درحال تخصیص است.

مجری طرح‌های آزادراهی مرکز و جنوب کشور با بیان اینکه آزاد راه اصفهان- شیراز با طول ۲۲۴ کیلومتر بزرگترین آزادراه کشور است، افزود: اواخر سال ۱۳۹۱ قرارداد ساخت این آزادراه با مشارکت دولت و بخش‌غیردولتی بسته شد و مدت اجرای آن پنج سال بود.

به گفته صلواتی بزرگترین پل آزادراهی کشور در این مسیر با ۲۶۳ متر طول و ۱۰۷ متر ارتفاع قرار دارد که در عرض ۱۵ ثانیه رانندگان به سهولت از یک سمت به سمت دیگر می‌روند و ساخت این پل دو سال به طول انجامید.

وی افزود: مسیر فعلی اصفهان- شیراز ۴۸۵ کیلومتر و مدت سفر پنج و نیم تا ۶ ساعت است که مسیرهای شیب‌دار و مارپیچ نزدیک مرودشت و شیراز و آباد و اقلید خطراتی دارد اما مسیر آزادراه احداث شده به صورت مستقیم است که ۱۳۰ کیلومتر مسیر سفر و حدود ۲ ساعت زمان سفر کوتاه‌تر می‌کند.

اختصاص بودجه مسئولیت اجتماعی به ایمن سازی جاده

مشاور محیط زیست پروژه آزادراه کنار گذر شرق اصفهان می‌گوید: در طرحی که بررسی و مطالعه کردیم و در جلسه اداره کل محیط‌زیست مطرح شد حدود ۲۲ میلیارد تومان به عنوان هزینه ایمن سازی، همیاری کمک به محیط‌زیست در قالب مسئولیت اجتماعی تعیین شد که محیط زیست برای ایمن سازی این مسیر در طول پروژه پایش انجام دهند و بخشی از این مبلغ نیز برای فعالیت‌ها و اقدامات کاهشی و مدیریتی بعد از بهره برداری است که قرار شد شرایطی در اختیار محیط زیست باشد تا پرسنل همیار و تجهیزات بگیرند و در اصل ۹۵ درصد هزینه این مبلغ مربوط به ایمن سازی خود جاده است.

قطعه سوم پروژه ملی آزادراه کنار گذر شرق اصفهان بر اساس طرح مشاور آن، قرار است از پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی بگذرد. آزادراه کنارگذر شرق که نقطه اتصال کریدور شمال به جنوب کشور است، با ۶ باند رفت و برگشت از کیلومتر ۳۰ آزادراه اصفهان – نطنز – کاشان آغاز و به طول ۹۳ کیلومتر به سمت شرق ادامه می‌یابد. این آزادراه جاده اصفهان- اردستان را قطع و با عبور به سمت بزرگراه اصفهان- نائین در غرب و سپس منطقه باغ رضوان به سمت جنوب می‌رود و با عبور از کنار شهر جدید بهارستان و گردنه لاشتر به آزادراه اصفهان – شیراز متصل می‌شود.

ارتفاعات کلاه قاضی به همراه دشت‌های اطراف آن یکی از بهترین زیستگاه‌های حیات وحش فلات مرکزی ایران بوده و چنانچه در تاریخ آمده است در زمان شاه‌عباس صفوی و بعد از آن به ویژه در دوره قاجاریه، این کوه‌ها از شکارگاه‌های سلاطین بوده است.‌

براساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست و مقررات اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت فعالیت‌هایی که ماهیت و یا موجودیت را به خطر اندازد یا تهدید کند، ممنوع است و پیگرد قانونی دارد. این قانون همچنین به صراحت عبور لوله‌های نفت، گاز، ریل‌های راه آهن و آزادراه و … در پارک‌های ملی را ممنوع کرده است.

جاده‌ها در کشور ما از عمده دلایل تلفات بالای حیات وحش به شمار می‌روند، جاده‌هایی که وزارت راه و شهرسازی تعهدی برای رعایت حریم زیستگاه‌های حیات وحش ندارد و برای جلوگیری از ورود حیوانات به جاده‌ها تنها به خاکریزسازی اکتفا می‌کند و گونه‌های ارزشمند حیات وحش هر روز در جاده‌ها قربانی می‌شوند.