آب های زیر زمینی عسلویه آغشته به میعانات گازی/ انتقال بحران زیست محیطی از روی زمین به زیر زمین

«رسانه مسئولیت اجتماعی»- مریم شقاقی:حضور شرکت های پتروشیمی در منطقه عسلویه تاکنون مخاطرات زیاد زیست محیطی برای این منطقه داشته است. از آلودگی هوا و دریا گرفته تا از بین رفتن گونه های گیاهی و جانوری. با این وجود آنچه به تازگی مورد توجه قرار گرفته وجود میعانات گازی در آب های زیرزمینی در عسلویه است.

اگرچه آلودگی آب‌های زیرزمینی عسلویه با توجه به شرایط منطقه اتفاق جدیدی نیست اما این بار علت و نحوه آلودگی کمی متفاوت است. طبق گفته کارشناسان؛ در شرایط معمولی آلودگی ناشی از تولید مواد شیمیایی گوناگون قشر سطحی آبرفت‌ها را آلوده می‌کند که به همراه نفوذ ریزش‌های آسمانی یا روان آب‌های سطحی به سفره آب زیرزمینی آن منطقه می‌رسد و با توجه به حرکت بسیار کند آب‌های زیر زمینی، باید سال‌های زیادی بگذرد تا آب تحت تأثیر قرار گرفته و آلودگی در چاهی ظاهر شود.

اما در حادثه اخیر یکی از پالایشگاه های گازی پارس جنوبی حجم و کمیت آلودگی به حدی بوده که چاه‌های اطراف ظرف مدتی کوتاه تر از آنچه تصور می‌شود تحت تأثیر قرار گرفته و بجای برداشت آب عملاً میعانات گازی برداشت می شود.

بی توجهی و سهل انگاری نفتی‌ها موجب نشت و هدر رفت هزاران متر مکعب میعانات گازی از خطوط انتقال یکی از پالایشگاه ها و آلوده شدن سفره آب‌های زیر زمینی منطقه عسلویه شده است.

این امر از این حیث تساهل و بی توجهی تلقی می گردد که میلیون ها متر مکعب میعانات گازی نشت پیدا می کند و متولیان امر متوجه آن نمی شوند.

مساله مهم تر کتمان چنین حوادث و اتفاقاتی است. حوادثی که به صورت مستقیم و غیر مستقیم با سلامت انسان ها سر و کار دارد.

با اینکه موضوع از طریق برخی نهادها در حال پیگیری است و عملیات تخلیه چاه های آلوده آغاز شده است، اما بنا به گفته کارشناسان؛ حذف آلودگی یک آبخانه زمانبر و مشکل می باشد و هرگز نمی توان آن را به طور کامل انجام داد. به ویژه زمانی که میعانات گازی عامل آلودگی باشد چرا که این ماده ممکن است حتی آب‌های زیر زمینی را برای همیشه غیر قابل استفاده نماید.

با این وصف عملاً اصل ۵۰ قانون اساسی نقض شده؛ اصلی که بارها و بارها در عسلویه نقض شده اما برخورد مناسب و قاطعی با متخلفین صورت نگرفته است. اصلی که به صراحت عنوان می کند«فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است».

اظهارات رئیس حفاظت محیط زیست عسلویه درباره نشتی میعانات گازی

در همین خصوص مصطفی موذنی، رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان عسلویه در پاسخ به اینکه آیا آلودگی نشتی میعانات گازی به مدت ۲ سال حقیقت دارد، گفت: این موضوع مربوط به چند ماه قبل است که ما این نشتی را پیدا کردیم و کمیته مخاطرات محیط زیست در فرمانداری تشکیل شد.

یک سری گزارشات برای دستگاه های مختلف تدوین کرده و بحث پاکسازی شروع شده است و الان نیز با محوریت سازمان منطقه ویژه و با حضور پژوهشگران صنعت نفت پاکسازی در حال انجام است.

وی با اشاره به شدت آلودگی و عمق نفوذ آن و نزدیکی محل آلودگی به یک آبشیرین کن فعال عنوان کرد: اصلا منشا یافتن موضوع آلودگی میعانات گازی همین آبشیرین کن بود.

در حال حاضر عملیات پاکسازی شروع و حدود ۵۰ درصد عملیات پاکسازی نیز انجام شده است و همین آبشیرین‌کن هم باعث پیدا کردن نشتی شد، در واقع این نشتی بالاخره باید از یک جایی تشخیص داده میشد که چاه‌های مربوط به این آبشیرین کن که آلوده شده بود باعث شد موضوع را پیگیری کنیم و منشایابی آن را آغاز کنیم که همراه با برگزاری جلسه مخاطرات محیط زیست، این کارگروه در فرمانداری تشکیل، و خوشبختانه بعد از تست‌ها و آزمایشات متعدد مشخص شد که منشا آلودگی از کجاست.

رئیس حفاظت محیط زیست عسلویه اضافه کرد: بعد از تست های گاز هلیُم نشتی‌ها مشخص شده و در ۳ نقطه محل آلودگی که ۲ نقطه آن نزدیک به حفر است، در حال آواربرداری برای تعمیر و قرار گرفتن در مدار سرویس است.

وی با اشاره به اطلاعات منتشر شده و عنوان نشت و هدر رفت هزاران متر مکعب میعانات گازی از خطوط انتقال پالایشگاه هفتم و آلوده شدن سفره آب‌های زیر زمینی منطقه عسلویه در رسانه‌ها بیان کرد: بحث مربوط به کدام پالایشگاه را من اصلاح می کنم که نشتی مربوط به کریدور است ولی مقدارش را ما نیز دقیق در دست نداریم و باید دیسپچینگ وزارت نفت پیدا بکند که چه مقدار هدر رفته است، هنور اعلام نکرده اند. ما نیز باید بحث برآورد خسارت‌های آب های زیرزمینی و محیط زیست را باید انجام دهیم نیاز به اعلام این آمار و مقدار نشتی داریم که در صورت اعلام و انتشار قطعا در این زمینه اطلاع رسانی خواهد شد.

سطح آب های زیرزمینی بوشهر افت کرده است

در همین زمینه مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر پایین بودن کم و کیف منابع آب زیرزمینی را افت سطح آب و کاهش توان آبدهی این سفره ها دانست.

امید آزادی جو افزود: دشت های استان بوشهر سالانه و هر ماهه بصورت مستمر از لحاظ کمی و کیفی پایش می شوندکه آمارها نشان می دهند شوری آب بسیار بالا و دیگر پارامترهای تهدید کننده کیفی نیز با روند رو به رشدی همراه است که این مهم بدلیل اضافه برداشتها و بالتبع کاهش توان آبدهی سفره های آب زیرزمینی است.

آزادی جو گفت: مطالعات انجام شده در خرداد ماه و مقایسه آن با گذشته نشان می دهد دشت های استان بشدت دارای افت سطح ایستابی شده اند، بطوریکه از ابتدای سال آبی تاکنون تقریباٌ همه دشت های با قابلیت برداشت آب زیرزمینی، دارای روند افت شدید بوده و این در حالیست که سال آبی جاری تحت شرایط خشکسالی بوده و سال پیشرو نیز با احتمال و خطر خشکسالی پیش بینی می شود.

واقعیت این است که در مسیر توسعه صنعتی صنایع مستقر در جنوب استان بوشهر و به ویژه منطقه عسلویه، وزارت نفت زیرساخت های زیست محیطی را رعایت نکرده و همین موضوع نیز باعث شده تا هر بار غول آلودگی از نقطه جدیدی سر در بیاورد و مردم بی‌گناه این خطه را با خود درگیر کند. آلودگی‌ هوا و نشر آلاینده‌ها، فلزات سنگین خطرناک و هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای به عنوان محصولات سمی صنعتی پتروشیمی و گاز منطقه عسلویه در رسوبات ساحلی، آلودگی‌های نفتی خلیج‌فارس، شیوع فوق العاده بالای بیماری‌های آسم و به تبع آن بیماری‌های حساسیتی دیگر در عسلویه بخشی از این مشکلات و تبعات بعضاً جبران ناپذیر است.