بخش خصوصی و ترویج مسئولیت اجتماعی شرکتی

«رسانه مسئولیت اجتماعی»- مریم شقاقی:یکی از مهم ترین بخش هایی که می تواند در زمینه مسئولیت اجتماعی نقش آفرینی کند بخش خصوصی است. بخش خصوصی دارای ابزار و توانایی هایی است که می تواند در زمینه ترویج مسئولیت اجتماعی نقش موثری داشته باشد.

در علم اقتصاد، بخش خصوصی بخشی از اقتصاد است که هم برای بهره‌های شخصی راه‌اندازی شده‌است و هم تحت کنترل دولت نیست. برعکس، شرکت‌هایی که بخشی از دولت هستند قسمتی از بخش عمومی به‌شمار می‌آیند. سازمان‌های خصوصی غیرانتفاعی به عنوان بخش اختیاری در نظر گرفته می‌شود.

بخش خصوصی بخش عمده ای از نیروی کار را در برخی کشورها به کار می‌گیرد. در بخش خصوصی، فعالیت‌ها به وسیله انگیزه برای کسب درآمد هدایت می‌شوند.

قدرت بخش خصوصی در ایران در برابر قدرت دولت به‌رغم همه دشواری‌ها و کاستی‌ها، روندی فزاینده را تجربه کرده است. همه نهادهای قدرت سیاسی در ایران نیز همچنان خواستار تقویت بخش خصوصی اند و قانون و مقررات نیز به اندازه کافی تدوین و تصویب شده است.

قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار، قانون اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و نهادهای برآمده از دل این قانون، نگاه مثبت‌تر شهروندان به اینکه صاحبان سرمایه نیز می‌توانند مفید باشند، در راستای همین رویکرد قرار دارد.

بخش خصوصی و ترویج مسئولیت اجتماعی شرکتی

با این وجود آنچه در زمینه  بخش خصوصی و مسئولیت اجتماعی شرکتی حائز اهمیت است این است که بخش خصوصی چگونه می تواند در زمینه ترویج مسئولیت اجتماعی شرکتی نقش موثری ایفا کند و در این زمینه با چه چالش ها و فرصت هایی مواجه است.

مهم ترین ابزاری که بخش خصوصی برای ترویج مسئولیت اجتماعی در اختیار دارد نیروی کاری است که در این بخش وجود دارد. نیروی کار بخش خصوصی هر کدام می تواند نقش یک رسانه را در محیط جامعه و خانواده ایفا کند و دیگر افراد جامعه را با مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی و فوائد آن آشنا کند.

بدون تردید تأثیر نیروی انسانی در ترویج مفهوم جدیدی مانند مسئولیت اجتماعی شرکتی نسبت به ابزارهای دیگر بیشتر است و به همین دلیل بخش خصوصی با ظرفیتی که در این زمینه دارد از تأثیرگذاری زیادی در ترویج مسئولیت اجتماعی برخوردار است.

ابزار دیگری که بخش خصوصی برای ترویج مسئولیت اجتماعی شرکتی در اختیار دارد سرمایه است. این سرمایه به شکل های مختلف مانند سرمایه گذاری در زمینه تبلیغات و همچنین تأثیرگذاری روی تولیدات شرکت ها و بنگاه های اقتصادی می تواند موثر باشد.

نکته دیگر اینکه به دلیل استقلالی که بخش خصوصی نسبت به بخش دولتی در زمینه های مختلف دارد می تواند سرمایه گذاری های بزرگ تری روی ترویج مسئولیت اجتماعی داشته باشد.

ظرفیت دیگری که در بخش خصوصی برای ترویج مسئولیت اجتماعی شرکتی وجود دارد ارتباط مستقیم و بی واسطه با مردم است. این اتفاق می تواند به فرهنگ سازی و نهادینه کردن مفهوم مسئولیت اجتماعی در جامعه کمک کند.

در چنین شرایطی افراد جامعه به صورت مستقیم با کارکردهای مسئولیت اجتماعی شرکتی آشنا می شوند و آن را از نزدیک لمس می کنند. این ارتباط بی واسطه و مستقیم می تواند زمینه تحقق مسئولیت اجتماعی شرکتی را در جنبه های مختلف ایجاد کند.

 چالش های مسئولیت اجتماعی بخش خصوصی در ایران

در ایران چون جریان رشد بنگاه های اقتصادی در طول چند دهه گذشته بسیار دستخوش اتفاقاتی همچون نفت، انقلاب، ملی شدن صنایع، تصدیگری گسترده دولت، اندازه بزرگ و تعداد زیاد بخش عمومی غیردولتی و تحریم ها شده است، بنگاه داری کشور فرصت نیافته تا خود را با مفاهیم و الزامات روز دنیا منطبق کند.

بنگاه‌ داری در ایران مانند انسانی است که در دوران رشدش پی در پی به انواع بیماری های حاد و مزمن دچار شده است و پس از عبور از دوران رشد با اندام هایی کوچک و بدنی نحیف وارد میانسالی شده است. لذا از نظر اندازه و تاب آوری قابل مقایسه با همسالان خود نیست.

روی دیگر سکه بنگاه داری در ایران شرکت های بزرگ است. اهمیت مسئولیت اجتماعی بنگاه ها همپای اندازه بنگاه افزایش می یابد و بنابراین بنگاه های بزرگ مسئولیتی به مراتب بیشتر از بنگاه های متوسط و کوچک دارند.

با نگاه به ترکیب مالکیت بنگاه های بزرگ در کشور به سرعت می توان دریافت که عموم آن ها متعلق به دولت ودولت و بخش های عمومی هستند و توسط مدیران همان بخش ها نیز اداره می شوند. مدیریت دولتی در ایران در سالهای پس از انقلاب از وظائف و تعهدات خود در باب مسئولیت اجتماعی غفلت جدی داشته است.

تنها چند سالی است که بارقه هایی از اقدامات اولیه در این خصوص در برخی از آنها به چشم می خورد. از این روی بنگاه داری بزرگ ایران نیز با همتایان خارجی خود یک شکاف چند دهه ای در این مقوله پیدا کرده است.

چالش هایی نظیر بحران آب و محیط زیست، فساد گسترده اداری، شکاف عمیق توسعه بین مناطق مرکزی و مرزی، آلودگی روز افزون هوا و چندین تهدید دیگر، سیاه چاله های توسعه ایران هستند. در نگاه بنگاه داری مدرن، همه این چالش ها به نوعی در حیطه مسئولیت اجتماعی شرکت ها قرار می گیرند. گستردگی و تنوع و فزایندگی این چالش ها به حدی است که مدیریت آنها از عهده دولت خارج است و کسب وکارها در کنار جامعه مدنی باید نقشی فعالانه و مسئولانه در رویارویی با این بحران ها ایفا کنند.