گمانه زنی ها درباره پایان دریاچه ارومیه/دریاچه ارومیه در یادها و خاطره ها

«رسانه مسئولیت اجتماعی»:مریم شقاقی: تصاویر ماهواره ای که اخیرأ از دریاچه ارومیه منتشر شده نشان می دهد که دریاچه ارومیه به خاطره ها پیوسته و از این به بعد مکانی به نام دریاچه ارومیه در نقشه ها باقی نمانده است. دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه آب شور جهان است که در نتیجه خشکی و پس روی آب دریاچه، وسعت آن به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.

درپی منتشر شدن اخباری در فضای مجازی درباره خشک شدن کامل دریاچه ارومیه آرزو اشرفی‌زاده  مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط زیست با تکذیب این خبر اظهار کرد: دریاچه ارومیه هنوز به‌صورت کامل خشک نشده اما تقریبا دو قسمت شمالی و جنوبی آن از هم جدا شده و حدودا ۱۰۰۰ کیلومتر مربع از دریاچه باقی‌مانده است.

وی افزود: براساس آخرین اطلاع‌رسانی از وضعیت دریاچه ارومیه از دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی، یکشنبه (۱۳ شهریورماه) تراز سطح آب دریاچه ارومیه ۱۲۷۰.۱۹ متر، وسعت دریاچه ۱۰۱۰ کیلومتر مربع و حجم آب موجود ۱.۳۹ میلیارد متر مکعب بوده این در حالیست که در ۱۳ شهریورماه سال گذشته تراز سطح آب دریاچه ۰.۵۳ متر، وسعت دریاچه ۱۲۵۱ کیلومتر مربع و حجم آب موجود ۱.۵ میلیارد متر مکعب بیشتر بود؛ به عبارتی در سال ۱۴۰۰، تراز سطح آب ۱۲۷۰.۷۲ متر، وسعت دریاچه ۲۲۶۱ کیلومتر مربع و حجم آب موجود در دریاچه ۲.۸۲ میلیارد متر مکعب گزارش شد.

اشرفی‌زاده درباره اقدامات لازم برای افزایش تراز دریاچه و اتصال جزایر جدا شده در نیمه شمالی و جنوبی دریاچه توضیح داد: یقینا تامین حق‌آبه زیست محیطی دریاچه نیاز است و در صورت عدم تامین آن، قاعدتا وضعیت با توجه به روند و میزان بالای تبخیر تا اواسط پاییز قطعا میزان بیشتری تبخیر را نیز خواهیم داشت و سطح تراز دریاچه ارومیه به کمترین میزان خود در چندین سال اخیر می‌رسد.

وی با اشاره به اظهارات وزارت نیرو در راستای تامین حق‌آبه دریاچه ارومیه گفت: در دو ساله گذشته باتوجه به اظهارات وزارت نیرو باید هر سال حدود ۱.۱ میلیارد مترمکعب آب وارد دریاچه می‌شد، در حالی که روند تبخیر بسیار بیشتر از این مقدار آب است. سازمان حفاظت محیط زیست میزان نیاز آب محیط زیستی دریاچه را به وزارت نیرو به مقدار ۳.۴ میلیارد مترمکعب اعلام کرده بود که در صورت عدم تحقق این میزان حق‌آبه قاعدتا باتوجه به تبخیر بالایی که وجود دارد، قطع به یقین امیدی به احیای دریاچه نخواهد بود.

اشرفی زاده در پاسخ به این سوال که آیا باتوجه به وضعیت کنونی و تاخیر بارش پاییزی امکان خشک شدن کامل دریاچه ارومیه وجود دارد یا خیر؟ گفت: در صورت عدم تامین حق‌آبه و تحقق نیافتن برنامه‌های مصوب شده به‌صورت کامل، قطع به یقین دریاچه کاملا خشک می‌شود و امیدی به احیای آن نیست اما در نقطه مقابل با تحقق برنامه‌ها و تامین حق‌آبه دریاچه به صورت کامل امیدواریم وضعیت بهتری را برای دریاچه ارومیه با افزایش بارش‌ها شاهد باشیم.

امیدهای کمرنگ نسبت به احیای دریاچه

امروز سوال اصلی روز جامعه یک سوال اساسی است ، چند درصد دریاچه ارومیه خشک شده است و آیا امیدی برای احیا مجدد هست؟

شروع بحران دریاچه ارومیه از تابستان ۱۳۸۵ با کاهش آب و خشک شدن نقاطی در جنوب دریاچه آغاز شد ، دریاچه ای که تقریبا مساحت آن ۴۵۰۰ الی ۵۲۰۰ کلیومتر بوده ( اختلاف بعلت فصل های پربارش و کم بارش میباشد) ولی امروز با اعلام سازمان آب منطقه ای مساحتی حدود ۱۸۸۶ کیلومتر مربع میباشد و نسبت به سال گذشته ۱۱۴۸ کاهش یافته و بیش از یک میلیارد مترمکعب از آب خود را در طول یکسال از دست داده است و باید گفت ۶۲ درصد ارومیه نسبت به سال آغاز بحران خشک شده است.

در سال ۱۳۹۲ با آغاز کار دولت تدبیر و امید اولین مصوبه هیات دولت در آن سال تشکیل نهادی جهت احیای دریاچه ارومیه بصورت تخصصی بود که بعدها به نام ستاد احیای دریاچه ارومیه نامگذاری گردید.

در حال حاضر میزان آب موجود در دریاچه ارومیه برابر دو میلیارد و سی وشش میلیون مترمکعب بوده که نسبت به سال ۱۴۰۰ میتوان گفت ۳۴درصد آب خود را از دست داده است.

در ضمن باید گفت در زمان شروع کار ستاد احیا دریاچه ارومیه پانصد هزار هکتار زمین زراعی و باغی در حوزه دریاچه ارومیه موجود بوده که امروز این رقم به ۸۰۰هزار هکتار رسیده (افزایش ۶۰درصدی) و باید گفت توسعه کشاورزی تاثیر مستقیم در کاهش حق آبه دریاچه داشته و کشت محصولات آب بری همچون سیب  و چغندر قند که دارای ۱۶هزار مترمکعب آب در هر هکتار میباشند و حدود ۹۰هزار حلقه چاه نیز در این مشکل زیست محیطی را بی تاثیر نبوده و نقش اصلی را برعهده داشته است.

سازمان آب منطقه ای مقرر بود سالانه حدود سه میلیارد متر مکعب آب بسمت دریاچه ارومیه رهاسازی نموده که امروزه با کاهش بارندگی این رقم به کمی بیش از یک میلیارد کاهش یافته است ، ولی با تکمیل تصفیه خانه های فاضلاب دو تبریز سی صد میلیون مترکعب تا پاییز به سمت دریاچه رهاسازی شده و با پایانه تونل انتقال آب کانی سیب نیز حدود پانصد میلیون مترمکعب (درصورت عدم برداشت در طول مسیر انتقال) به پهنه دریاچه ارومیه خواهد رسید.

۹۵درصد آب دریاچه خشک شده است

مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی گفت: بیش از ۲ دهه گذشته، هرسال به طور متوسط ۴۰ سانتی متر از ارتفاع دریاچه ارومیه کاسته شده و اکنون ۹۵ درصد از آب این دریاچه خشک شده است.

امیرعباس جعفری افزود: خشکسالی، تبخیر آب، توسعه بی رویه کشاورزی و استفاده نادرست از آب دریاچه برای کشت محصولات زراعی پرآب بر از مهمترین عوامل خشک شدن دریاچه ارومیه است.

جعفری با اشاره به اینکه کمبود آب یک بحران جدی در منطقه است، اضافه کرد: با فرهنگ سازی در زمینه جداسازی آب شرب و غیر قابل شرب، بازیافت فاضلاب، استفاده از تجهیزات مدرن تصفیه آب و اصلاح تأسیسات آب رسانی می‌توان این بحران را مدیریت کرد از این رو یکپارچه کردن مدیریت و اطلاع رسانی در این حوزه بسیار مهم است.

وی بیان اینکه امیدواریم با فرهنگ سازی صحیح و استفاده درست از منابع آبی منطقه دوباره دریاچه ارومیه را احیا کنیم، افزود: راه اندازی سیستم‌های نوین آبیاری، تصفیه پساب، هدایت آب سدها و اجرای کانال و تونل زاب که تاکنون ۳۶ کیلومتر از آن حفر شده، از جمله مواردی است که با قدرت به دنبال اجرای کامل آنها هستیم.