رسانه مسئولیت اجتماعی»- منیژه بازیار: پلاستیک یکی از عمده عوامل آلودگی آب دریاها و اقیانوس‌ها محسوب می‌شود. اما بر خلاف تصورات موجود تأثیرات دقیق میکروپلاستیک‌ها بر موجودات زنده و محیط زیست تا حدود زیادی برای دانشمندان نامشخص است.
میکروپلاستیک‌ها اشیایی فوق‌العاده کوچک هستند؛ که در نزدیکی سطح بستر یا بر روی ساحل دریاها و اقیانوس‌ها وجود دارند. در واقع آنها به عنوان اشیایی پلاستیکی که قطرشان کمتر از ۵ میلی‌متر است شناخته می‌شوند.
مطالعات صورت گرفته در دهه ۱۹۷۰ شروع به بررسی سطح میکروپلاستیک‌ها در اقیانوس‌ها کردند و دریافتند که سطح بالایی از آنها در اقیانوس اطلس و سواحل ایالات متحده وجود دارد. امروزه ۸ میلیون تن ضایعات پلاستیکی به اقیانوس وارد می‌شود.
۲۵۰ هزار تن از این پلاستیک‌ها در حال حاضر در دریا شناور است در حالی که بقیه آن احتمالاً ته‌نشینی و شسته شدن از ساحل هستند.
افزایش سه برابری میکروپلاستیک ها در دو دهه اخیر
نتایج تحقیقات میدانی دانشمندان نشان می‌دهد که حجم میکروپلاستیک‌هایی که در دریا تجمع کرده‌اند، در ۲۰ سال گذشته ۳ برابر شده است.
نتایج تحقیقات میدانی دانشمندان مؤسسه علوم و فناوری زیست محیطی دانشگاه بارسلونا نشان می‌دهد که میزان کل میکروپلاستیک‌های رسوب‌شده در کف اقیانوس‌ها در دو دهه گذشته با پیشرفتی که مطابق با نوع و حجم مصرف محصولات پلاستیکی توسط جامعه است، سه برابر شده است.
این مطالعه جدید نشان می‌دهد که میکروپلاستیک‌ها بدون تغییر در ساختار در رسوبات دریایی باقی می‌مانند و جرم میکروپلاستیکی که در بستر دریا جمع‌آوری شده است، تقریباً مساوی با مقدار تولید جهانی پلاستیک از سال ۱۹۶۵ تا ۲۰۱۶ است.
محققان توضیح می‌دهند که رسوبات تجزیه‌وتحلیل‌شده از دهه‌ها پیش در بستر دریا بدون تغییر باقی مانده‌اند.
این مواد شامل تجمع ذرات پلی‌اتیلن و پلی پروپیلن از بسته بندی‌ها، بطری‌ها و پلی‌استر از الیاف مصنوعی در پارچه های لباس بوده‌اند. ترکیبات میکروپلاستیک باقی‌مانده در کف دریا نه از طریق اکسایش و نه فرسایش تجزیه نشده و تا هزاران سال باقی می‌مانند.
میکروپلاستیک‌ها به دلیل اندازه کوچک به راحتی وارد هوا شده و از طریق تنفس وارد جریان خون انسان می‌شوند. به تازگی نیز نتایج تحقیقات دانشمندان دانشگاه تهران ثابت کرده است که مقصد نهایی این میکروپلاستیک‌ها در کبد انسان است.
چرا باید نسبت به میکروپلاستیک ها حساس باشیم؟
پلاستیک‌ها موادی هستند که تجزیه آن بیش از ۴۵۰ سال تخمین‌زده شده است و طی این مدت تنها براثر عوامل طبیعی به ذرات کوچک و کوچکتر موسوم به میکروپلاستیک ها تبدیل می‌شوند . این مواد اکنون حتی در مرتفع‌ترین نقطه جهان یعنی قله اورست نیز یافت شده است
ایران جزو ۱۰ کشور اول مصرف‌کننده پلاستیک در جهان است. هر ایرانی روزانه به‌طور متوسط سه کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند که ۹۶ درصد آنها مستقیم وارد سطل‌های زباله می‌شود.
انواع پلاستیک‌ها از جمله کیسه‌های پلاستیکی به دلیل ترکیباتشان تجزیه ناپذیرند و صدها سال بدون آنکه تجزیه شوند در محیط باقی می‌مانند و مواد شیمیایی آن به تدریج به خاک و آب راه پیدا می‌کند و علاوه بر آلوده کردن آن، حیوانات را قربانی می‌کند و در نهایت وارد زنجیره غذایی انسان می‌شود.
فتالات‌ها نوعی مواد شیمیایی مورد استفاده در پلاستیک‌ها برای انعطاف‌پذیری هستند که رشد سلولهای سرطانی سینه را افزایش می‌دهند. با اینحال این تحقیق در آزمایشگاه صورت گرفته‌است و نتایج آن به انسانها قابل تعمیم نیست.
تأثیر میکروپلاستیک ها روی سلامتی انسان
در مطالعات اخیر تأثیر میکروپلاستیک‌ها بر موش‌های آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق نشان داد میکروپلاستیک‌ها در کبد، کلیه و روده موش‌ها انباشته شده و سطح مولکولهای استرس اکسیداتیو را در کبد آنها بالا میبرد. به نظر می‌رسد میکرو پارتیکل‌ها از قبیل میکروپلاستیک‌ها از روده‌ها وارد خون شده و به‌طور بالقوه به ارگانهای دیگر منتقل می‌شوند.
دانشمندان معتقدند که کودهای کشاورزی عمده‌ترین حامل میکروپلاستیک‌ها هستند. در بسیاری کشورها فاضلاب از طریق موادی که به منظور تصفیه به آن اضافه می‌شود در زمین‌های کشاورزی به عنوان کود مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اضافه شدن مواد تصفیه به فاضلاب آن را تبدیل به مایه ای نیمه جامد شبیه لجن می‌کند که در اصل حاوی ذرات شسته شده از محصولات آرایشی و الیاف مصنوعی موجود در پوشاک شسته شده در ماشین‌های رختشویی هستند مشخص نیست وقتی این ذرات پلاستیک وارد چرخه محیط زیست می‌شوند از کجا سر درمی‌آورند؟
پروفسور «آن مری ماهون» از پژوهشگران انستیتو تکنولوژی دوبلین می‌گوید: «ضروری است که ما از آنچه بر خاک و درون آن جریان می‌یابد آگاهی کامل بیابیم. آیا ذرات پلاستیک روی خاک می‌مانند؟ آیا وارد بافت عمودی خاک می‌شوند؟ اگر این ذرات در جریان نهرها و مسیل‌هایی که به اقیانوس‌ها می‌رسند قرار نگیرند اثرات آنها بر زنجیره تولیدات کشاورزی را نمی‌توان نادیده گرفت».
وی آلودگی میکروپلاستیک را مورد تحقیق قرار داده و ذرات پلاستیک را در آب لوله‌کشی آشامیدنی دوبلین، چاه‌های آب و نیز آب‌های بطری شده ایرلند یافته‌است. تأثیر میکروپلاستیک بر گیاهان و در نتیجه زنجیره گسترده مواد کشاورزی خوراکی هنوز کامل نیست اما مشخص شده‌است کرم‌های خاکی که در معرض ذرات پلاستیک قرار گرفته‌اند رشد کمتر و عمر کوتاه تری داشته‌اند.
مواد ذره ای پلاستیک علاوه بر خاک هوا را نیز آلوده ساخته‌اند پروفسور «فرانک کلی» مدیر پژوهش‌های محیط زیست کالج کینگ لندن که گروه او بر روی وجود ذرات پلاستیکی در هوای لندن تحقیق می‌کند معتقد است که حضور این ذرات پلاستیک در هوا قطعی است مسئله تعیین میزان آن هاست یک منبع حامل میکروپلاستیک در هوا همان کودهای فراورده ازفاضلاب هاست که این ذرات را در هوا پراکنده‌می‌سازد.
در هوای درون خانه‌ها نیز مواد میکروپلاستیک وجود دارند مواد برخاسته از فرش‌های بافته شده با الیاف مصنوعی و آنچه از لباس‌های ما جدا می‌شود حامل این ذرات هستند.
با وجود مواردی که گفته شد هنوز میزان تجمع میکروپلاستیک‌ها در بدن آبزیان و منابع آبی مختلف و اثرات زیانبار آنها بر روی زندگی انسانها و محیط زیست طبیعی به دلیل فقدان پروتکل‌های استاندارد به‌طور دقیق مشخص نشده‌است. به همین دلیل نیاز است که بررسی‌های دقیق تر و مطالعات گسترده‌تری در زمینه آلودگی منابع زیستی با میکروپلاستیک‌ها صورت گیرد.
Source link
