ترویج مسئولیت اجتماعی به مثابه یک استراتژی و ضرورت

«رسانه مسئولیت اجتماعی»- شریفه جمشیدی:مسئولیت اجتماعی به عنوان یک مفهوم جدید در بین شرکت ها و بنگاه های اقتصادی در سال های های گذشته رشد قابل توجهی در کشور داشته و امروز به یکی از اولویت های مهم شرکت ها و بنگاه های اقتصادی تبدیل شده است.

در همین راستا نهاد و انجمن های مختلفی نیز برای تقرویج و تقویت این مفهوم در بین اقشار مختلف جامعه ایجاد شده و یا در سازمان ها و ارگان های دولتی و غیر دولتی مراکزی را برای ترویج و توسعه این مفهوم در کشور در نظر گرفته اند.

این در حالی است که کشورهای منطقه در زمینه مسئولیت اجتماعی گام های موثری برداشته اند و به همین دلیل ترویج و تعمیق مسئولیت اجتماعی در کشور به عنوان یک ضرورت باید مورد توجه قرار بگیرد.

 ترویج مسئولیت اجتماعی به عنوان یک فرهنگ

سازمان‌ها از نظر اخلاقی و برای کسب مشروعیت از جامعه و افزایش توان رقابت در بازارهای مالی، در قبال همه ذی نفعان خود از جمله کارکنان، مصرف کنندگان، محیط طبیعی-انسانی پیرامون خود مسئول هستند.

رشد بخش خصوصی و بازار سرمایه در ایران در روند توسعه سال های اخیر سبب شد که مجموعه ای از ضوابط اخلاقی و استانداردهای اجتماعی در درون شرکت ها برای جلب رضایت مخاطبان تدوین شود.

این موضوع شاید سرآغازی برای نهادینه شدن مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت ها بود. مسئولیت پذیری اجتماعی، دغدغه مندی مسئولانه شرکت ها در قبال وضعیت جامعه و محیط زیست و مشارکت برای حل مشکلات مرتبط با آن هاست.

در واقع ریشه‌های احساس مسئولیت نسبت به جامعه از فرهنگ نشات بگیرد؛ فرهنگی که امروزه بخش تاثیرگذاری از آن را قواعد ریشه دار در پیشینه ملی و آیینی و به سمت و سویی اخلاقی بر مبنای تعریفی مشروعیت یافته تشکیل می دهد.

بدون تردید مبانی فرهنگی بر اخلاق تجاری صاحبان سرمایه و مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها موثر است. این تاثیر بیش از آن چیزی است که قانون فی نفسه می تواند فرد یا شرکت را مکلف به رعایت اخلاق تجارت، تلاش برای ارتقای سطح کیفیت زندگی دیگران و حفظ میراث محیط زیستی کند.

مسئولیت‌پذیری اجتماعی در واقع شکلی از خودتنظیمی در راستای قانون، قواعد اخلاقی و استانداردهای اجتماعی است. هدف از مسئولیت‌پذیری اجتماعی، پذیرش مسئولیت در برابر جامعه و محیط زیست و افزایش اثر مثبت بر ذینفعان از طریق فعالیت‌هایی مشخص است. این فعالیت های مشخص، بر حسب نوع کارکرد یک شرکت یا یک سازمان تعریف می شود و بر مبنای آن در بخش اقتصادی می توان انتظار داشت که قسمتی از منابع مالی آن سازمان به برنامه هایی اختصاص یابد که با معیارهای دیگرخواهانه و بشر- محیط زیست دوستانه مطابقت داشته باشد.

مسئولیت اجتماعی فردی؛ هر شهروند یک مسئول

مسئولیت اجتماعی به عنوان چارچوبی اخلاقی شخص را، چه فرد چه سازمان، در مشارکت به امور اجتماعی که  عمل به آن در سطح وسیع به منفعت جامعه خواهد بود، متعهد می سازد.

مسئولیت اجتماعی به این معناست که فرد به عنوان عضوی از جامعه، مشارکت فعالانه دارد و نسبت به مشکلات و معضلات بی تفاوت نبوده و در تغییرات و بهبود شرایط می تواند سهیم باشد.این مشارکت و حضور فعال، از شرکت در پاکسازی محیط زیست تا کمک نقدی یا شرکت در مراسم اجتماعی را در بر می گیرد.

مسئولیت اجتماعی در نقطه مقابل بی تفاوتی قرار دارد؛ هرگاه معضل یا بحرانی در جامعه پدید بیاید، هر شهروند مسئول وظیفه خود می داند برای رفع آن معضل به نوبه خود مشارکت موثر داشته باشد تا در رفع آن بکوشد. مسئولیت اجتماعی  طیف گسترده ای از فعالیت های فرهنگی، اجتماعی، محیط زیستی و امور خیریه را در بر می گیرد و افراد جامعه در هر سطح و طبقه ای، در قبال معضلات و اتفاقاتی که در جامعه رخ می دهد مسئول هستند و تحت هیچ شرایطی این مسئولیت از آنان ساقط نمی شود.

برای مسئولیت پذیری تنها شرکت در فعالیت های اجتماعی کافی نیست بلکه باید این مسئولیت به سبک زندگی فرد و بخشی از ارزش ها و سیستم اعتقادی وی تبدیل شود تا بتوان گفت این فرد از نظر اجتماعی مسئول است.

مسئولیت های اجتماعی گرچه امری کاملا داوطلبانه بوده و تنها خود فرد باید نسبت به آن ها تصمیم گیری کند، اما باید به این نکته نیز توجه داشت که هرگونه تعهدی الزام آور است و سر باز زدن از آن به منزله کوتاهی و سهل انگاری تلقی می شود. علاوه بر این، تبعات ناشی از این سهل انگاری نیز گریبانگیر خود فرد نیز خواهد شد.

احساس مسئولیت برای مشارکت در فعالیت های اجتماعی به ارتقای کیفی و بهبود زندگی افراد جامعه کمک می کند. به بیان دیگر، فرد مشارکت کننده گرچه داوطلبانه و گاه بی چشمداشت و تنها برای انجام مسئولیت وارد عرصه می شود اما در نهایت نتایج و اثرات مثبت این اقدامات شامل حال او نیز خواهد شد.

زمانی که فرد با احساس تعهد وارد عرصه مسئولیت اجتماعی خویش می شود، با کمک به طبقه آسیب پذیر جامعه از عوارض ناشی از توسعه در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره می کاهد و بدین ترتیب اقشار آسیب پذیر کمتر متحمل رنج و سختی می شوند.

یک شهروند مسئول همواره مسائل اجتماعی را به عنوان حیات اجتماعی خویش می پذیرد و نسبت به مسئولیت های خویش کوتاهی یا ساده نگری نمی کند چراکه بخوبی از تاثیر نقش خویش بر بهبود اوضاع  آگاه است.

نیکوکاری؛ نمونه بارزی از انجام مسئولیت اجتماعی

کمک به خیریه ها یکی از راه های انجام مسئولیت اجتماعی است که می تواند به صورت فردی یا سازمانی صورت بگیرد. در این شیوه، فرد یا سازمان مربوطه، از طریق خیریه ها و با کمک به اقشار آسیب پذیر مانند کودکان کار، زنان فاقد سرپرست، کودکان فاقد سرپرست موثر، ضمن انجام مسئولیت اجتماعی خویش از بروز و تشدید معضلات اجتماعی ناشی از فقر از قبیل اعتیاد، فحشا و بزهکاری پیشگیری نموده و به امنیت و سلامت جامعه کمک می کند؛ همان جامعه ای که خود نیز به آن تعلق دارد، در آن زندگی می کند و در آن به کار و فعالیت می پردازد.

در این پروسه می توان با حمایت تحصیلی از دانش آموزان فاقد سرپرست موثر، از یک سو، از بروز پدیده ترک تحصیل و متعاقب آن ورود کودکان به فضاهای ناامن کار و ارتکاب جرایم پیشگیری می نماید و از سوی دیگر ، با شناسایی دانش آموزان مستعد و توانمند و حمایت های چندجانبه از آنها، ضمن رعایت اصل کرامت انسانی، آنها را برای ورود به عرصه های علمی، فرهنگی، اشتغال، و اجتماعی آماده کرده و بستر رشد و پیشرفت را برای آنان فراهم می نماید.